Bệnh run vô căn & Parkinson: Phân biệt & cách kiểm soát

Trang chủ » Bệnh run vô căn & Parkinson: Phân biệt & cách kiểm soát

Tháng tám 3, 2024

Bệnh run vô căn và Parkinson là hai rối loạn thần kinh phổ biến gây ảnh hưởng đến vận động của cơ thể. Mặc dù có một số triệu chứng tương đồng, hai bệnh lý này có nguồn gốc, cơ chế bệnh sinh và phương pháp điều trị khác nhau. Bài viết này Dũng Tano sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh run vô căn và Parkinson, cách phân biệt chúng, cũng như các phương pháp kiểm soát và điều trị hiệu quả.

Bệnh run vô căn là gì?

Bệnh run vô căn, còn được gọi là run nguyên phát, là một rối loạn vận động phổ biến gây ra tình trạng run không tự chủ ở các bộ phận của cơ thể, đặc biệt là tay và đầu. Đây là một trong những rối loạn vận động phổ biến nhất, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới.

Nguyên nhân của bệnh run vô căn

Mặc dù được gọi là “vô căn”, nghiên cứu cho thấy bệnh run vô căn có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau:

Di truyền: Khoảng 50% số trường hợp mắc bệnh run vô căn có yếu tố di truyền. Nếu một trong hai cha mẹ mắc bệnh, con cái có 50% khả năng mắc bệnh.
Thay đổi trong não bộ: Một số nghiên cứu cho thấy có sự thay đổi trong hoạt động của tiểu não – vùng não kiểm soát sự cân bằng và chuyển động của cơ thể.
Yếu tố môi trường: Một số yếu tố như căng thẳng, mệt mỏi, nhiệt độ cực đoan có thể làm trầm trọng thêm tình trạng run.

Triệu chứng của bệnh run vô căn

Triệu chứng chính của bệnh run vô căn là run không tự chủ, thường xuất hiện ở:

Tay: Run tay là triệu chứng phổ biến nhất, đặc biệt khi thực hiện các hoạt động như cầm nắm, viết, đánh máy hoặc rót nước.
Đầu: Run đầu theo chiều ngang (lắc đầu “không”) hoặc chiều dọc (gật đầu “có”).
Giọng nói: Một số người có thể bị run giọng, làm cho giọng nói trở nên không ổn định.
Chân: Ít gặp hơn, nhưng run ở chân cũng có thể xảy ra, ảnh hưởng đến việc đi lại.

Có thể bạn quan tâm: Nhồi máu não bán cầu phải: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tác động của bệnh run vô căn đến cuộc sống

Mặc dù bệnh run vô căn không gây nguy hiểm đến tính mạng, nó có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh:

Khó khăn trong công việc: Run tay có thể gây khó khăn khi thực hiện các công việc đòi hỏi sự chính xác như viết, vẽ, sử dụng máy tính.
Ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày: Các hoạt động như ăn uống, uống nước, cạo râu có thể trở nên khó khăn.
Tác động tâm lý: Nhiều người cảm thấy xấu hổ hoặc lo lắng về tình trạng run của mình, dẫn đến việc tránh né các tình huống xã hội.

Bệnh Parkinson là gì, tại sao lại mắc Parkinson?

Bệnh Parkinson là một rối loạn thần kinh tiến triển ảnh hưởng đến vận động, cân bằng và phối hợp của cơ thể. Bệnh được đặt theo tên của bác sĩ James Parkinson, người đầu tiên mô tả chi tiết về bệnh này vào năm 1817.

Cơ chế bệnh sinh của Parkinson

Bệnh Parkinson xảy ra do sự thoái hóa của các tế bào thần kinh trong một vùng não gọi là chất đen (substantia nigra). Những tế bào này sản xuất dopamine – một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc kiểm soát vận động. Khi các tế bào này chết đi, mức dopamine giảm, dẫn đến các triệu chứng đặc trưng của bệnh Parkinson.

Nguyên nhân gây bệnh Parkinson

Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ra bệnh Parkinson vẫn chưa được xác định rõ ràng, các nhà khoa học đã xác định được một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh Parkinson tăng theo tuổi, thường bắt đầu sau 60 tuổi.
Di truyền: Một số đột biến gen nhất định có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
Tiếp xúc với độc tố môi trường: Tiếp xúc lâu dài với một số hóa chất như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Chấn thương đầu: Những người từng bị chấn thương đầu nghiêm trọng có nguy cơ mắc bệnh Parkinson cao hơn.

Triệu chứng của bệnh Parkinson

Bệnh Parkinson thường phát triển từ từ, với các triệu chứng xuất hiện và trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Các triệu chứng chính bao gồm:

Run: Thường bắt đầu ở một tay hoặc ngón tay, đặc biệt khi nghỉ ngơi.
Cứng cơ: Cơ bắp trở nên cứng và khó cử động.
Chậm chạp trong vận động (động tác chậm): Các động tác trở nên chậm chạp và khó khăn.
Mất thăng bằng và phối hợp: Khó giữ thăng bằng và dễ bị ngã.

Ngoài ra, bệnh nhân Parkinson cũng có thể gặp các triệu chứng không vận động như trầm cảm, lo âu, rối loạn giấc ngủ, mất khứu giác và rối loạn tiêu hóa.

Phân biệt run vô căn và bệnh Parkinson

Mặc dù cả bệnh run vô căn và Parkinson đều có triệu chứng run, nhưng có nhiều điểm khác biệt quan trọng giúp phân biệt hai bệnh lý này. Hiểu rõ sự khác biệt này không chỉ giúp chẩn đoán chính xác mà còn đảm bảo phương pháp điều trị phù hợp.

Có thể bạn quan tâm: Uống cần tây có tác dụng gì cho sức khỏe và làn da của bạn?

Bệnh run vô căn và Parkinson khác nhau trong các triệu chứng

Đặc điểm run

Run vô căn: Run thường nặng hơn khi cầm nắm hoặc thực hiện các hoạt động như viết, uống nước. Run giảm khi nghỉ ngơi.
Parkinson: Run thường nặng hơn khi nghỉ ngơi và giảm khi hoạt động. Run Parkinson thường bắt đầu ở một bên cơ thể.

Tốc độ tiến triển

Run vô căn: Tiến triển chậm, có thể ổn định trong nhiều năm.
Parkinson: Tiến triển nhanh hơn, với các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian.

Các triệu chứng khác

Run vô căn: Thường chỉ gây run, ít ảnh hưởng đến các chức năng vận động khác.
Parkinson: Ngoài run, còn có các triệu chứng như cứng cơ, chậm chạp trong vận động, mất thăng bằng.

Bệnh run vô căn và Parkinson khác nhau ở các yếu tố tăng nguy cơ hình thành

Yếu tố di truyền

Run vô căn: Có khả năng di truyền cao, khoảng 50% trường hợp có yếu tố gia đình.
Parkinson: Yếu tố di truyền ít phổ biến hơn, chỉ khoảng 10-15% trường hợp có liên quan đến gen.

Độ tuổi khởi phát

Run vô căn: Có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, thậm chí ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Parkinson: Thường xuất hiện sau 60 tuổi, hiếm khi gặp ở người dưới 50 tuổi.

Yếu tố môi trường

Run vô căn: Có thể trầm trọng hơn do stress, mệt mỏi, thời tiết khắc nghiệt.
Parkinson: Có thể liên quan đến tiếp xúc lâu dài với một số hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu.

Cách kiểm soát hai bệnh lý trên

Mặc dù bệnh run vô căn và Parkinson đều là các rối loạn thần kinh mãn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn, có nhiều cách để kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Kiểm soát chung cho cả hai bệnh

Chế độ dinh dưỡng

Ăn nhiều trái cây và rau xanh: Chứa chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào thần kinh.
Bổ sung omega-3: Có trong cá béo, hạt chia, hạt lanh, có thể giúp cải thiện chức năng não.
Giảm caffeine và rượu: Có thể làm trầm trọng thêm tình trạng run.

Quản lý stress

Thực hành thiền mindfulness: Giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
Yoga hoặc tai chi: Không chỉ giúp thư giãn mà còn cải thiện sự cân bằng và linh hoạt.
Liệu pháp tâm lý: Có thể giúp đối phó với các thách thức tâm lý của bệnh.

Tập thể dục thường xuyên

Các bài tập aerobic nhẹ nhàng: Đi bộ, bơi lội, đạp xe đạp có thể cải thiện sức khỏe tổng thể.
Tập luyện sức mạnh: Giúp duy trì khối lượng cơ và cải thiện sự ổn định.
Tập luyện thăng bằng: Đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân Parkinson để giảm nguy cơ ngã.

Kiểm soát đặc biệt cho bệnh run vô căn

Kỹ thuật thư giãn

Hít thở sâu: Có thể giúp giảm run trong các tình huống căng thẳng.
Biofeedback: Kỹ thuật này giúp người bệnh học cách kiểm soát các chức năng cơ thể không tự chủ.

Có thể bạn quan tâm: Hóa trị, xạ trị, liệu pháp miễn dịch chữa ung thư ảnh hưởng tới khả năng mang thai thế nào?

Điều chỉnh lối sống

Sử dụng dụng cụ nặng hơn: Chén đĩa, cốc nặng có thể giúp giảm run khi ăn uống.
Tránh caffeine và các chất kích thích khác: Có thể làm trầm trọng thêm tình trạng run.

Kiểm soát đặc biệt cho bệnh Parkinson

Vật lý trị liệu

Tập luyện dáng đi: Giúp cải thiện bước đi và giảm nguy cơ ngã.
Tập luyện chức năng: Tập trung vào các hoạt động hàng ngày như mặc quần áo, ăn uống.

Liệu pháp ngôn ngữ

Tập luyện giọng nói: Giúp cải thiện âm lượng và rõ ràng trong nói.
Tập nuốt: Giúp giảm nguy cơ sặc và khó nuốt.

Bệnh run vô căn và bệnh Parkinson đều là những rối loạn thần kinh thông thường, tuy nhiên chúng có những đặc điểm riêng biệt trong triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai bệnh này sẽ giúp bệnh nhân và gia đình nâng cao nhận thức, từ đó tìm kiếm phương pháp điều trị hiệu quả hơn và cải thiện chất lượng cuộc sống. Những biện pháp phòng ngừa, quản lý tình hình và điều trị mà chúng ta đã đề cập cũng góp phần không nhỏ trong việc duy trì sức khỏe và giảm thiểu những tác động tiêu cực của các bệnh này trong cuộc sống hàng ngày.