Rối loạn cảm xúc ở người trẻ là gì?

Trang chủ » Rối loạn cảm xúc ở người trẻ là gì?

Tháng bảy 17, 2024

Sức khỏe tâm thần ngày càng được thảo luận nhiều kể từ cuộc khủng hoảng COVID-19. Các ca tử vong và nhập viện, cùng với các lệnh phong tỏa và hạn chế xã hội, đã gây ra những ảnh hưởng sâu sắc. Trong số những con số đáng báo động, tỷ lệ trầm cảm và lo lắng toàn cầu đã tăng hơn 25% vào năm 2020, với độ tuổi từ 20 đến 24 chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Bài viết này của Dũng Tano sẽ cung cấp những kiến thức cơ bản về rối loạn cảm xúc, nêu rõ nhiều lý do tại sao sức khỏe tâm thần của người trẻ bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi các sự kiện gần đây so với các nhóm dân số khác, cùng một số cách để đối phó.

Rối loạn cảm xúc là gì?

Rối loạn cảm xúc là gì? Rối loạn cảm xúc là tình trạng mà cảm xúc trở nên quá mức và khó kiểm soát, dẫn đến trầm cảm hoặc rối loạn lưỡng cực. Tình trạng này ảnh hưởng đến cách suy nghĩ và cảm nhận của người bệnh, với các triệu chứng có thể rất nghiêm trọng. Trong hầu hết các trường hợp, rối loạn cảm xúc không tự khỏi và cần được điều trị chuyên khoa.

Trầm cảm

Triệu chứng chính của trầm cảm là cảm giác buồn sâu sắc, vô vọng, và cảm thấy cuộc sống không đáng sống. Người bệnh có thể có suy nghĩ về việc tự tử hoặc cái chết. Mặc dù hầu hết mọi người đều trải qua nỗi buồn trong cuộc sống, đối với những người bị trầm cảm nặng, những cảm giác này không giảm bớt theo thời gian nếu không được điều trị.

Triệu chứng của trầm cảm có thể đa dạng và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống. Những triệu chứng phổ biến bao gồm:

Cảm giác buồn bã, trống rỗng hoặc vô vọng: Đây là triệu chứng chủ đạo, thường kéo dài và gây khó chịu cho người bệnh.
Mất hứng thú hoặc niềm vui trong các hoạt động hàng ngày: Người bệnh không còn cảm thấy vui vẻ hoặc hứng thú với những hoạt động mà họ từng yêu thích.
Thay đổi về cân nặng và khẩu vị: Có thể dẫn đến tăng hoặc giảm cân đáng kể mà không có lý do rõ ràng.
Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều: Các vấn đề về giấc ngủ, bao gồm khó ngủ, thức dậy sớm hoặc ngủ quá nhiều, thường xuyên xuất hiện.
Mệt mỏi hoặc mất năng lượng: Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng ngay cả khi không làm gì nhiều.
Cảm giác vô giá trị hoặc tội lỗi: Tự ti, cảm giác vô dụng hoặc cảm giác tội lỗi không thích đáng thường xuyên xuất hiện.
Khó tập trung, suy nghĩ hoặc ra quyết định: Sự suy giảm khả năng tập trung, khó khăn trong việc suy nghĩ rõ ràng hoặc ra quyết định.
Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử: Những suy nghĩ về cái chết, mong muốn tự tử hoặc kế hoạch tự tử là triệu chứng nghiêm trọng và cần được can thiệp ngay lập tức.

Những triệu chứng này có thể xuất hiện hàng ngày, kéo dài trong ít nhất hai tuần và gây ra sự suy giảm đáng kể trong các hoạt động xã hội, công việc hoặc các khía cạnh quan trọng khác của cuộc sống. Điều quan trọng là nhận biết và điều trị trầm cảm kịp thời để giúp người bệnh khôi phục lại chất lượng cuộc sống.

Có thể bạn quan tâm: Bác sĩ Dũng Tano: Người lưu giữ chữ "tâm" trong từng viên thuốc

Rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực, đôi khi được gọi là bệnh hưng trầm cảm, gây ra các biến đổi cảm xúc cực độ. Người bệnh có thể trải qua các giai đoạn hưng phấn, vui vẻ, đầy năng lượng, xen kẽ với các giai đoạn buồn bã, tuyệt vọng. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể trải qua hai thái cực này cùng một lúc, gọi là trạng thái hỗn hợp.

Triệu chứng của giai đoạn hưng phấn có thể rất rõ ràng và bao gồm nhiều dấu hiệu khác nhau:

Cảm giác hưng phấn, vui vẻ tột độ: Người bệnh có thể cảm thấy vô cùng hạnh phúc hoặc kích thích, bất chấp tình huống xung quanh.
Tăng cường năng lượng và hoạt động: Có sự gia tăng đáng kể về mức độ hoạt động thể chất và tinh thần.
Giảm nhu cầu ngủ: Người bệnh có thể cảm thấy ít cần ngủ hơn và vẫn cảm thấy tràn đầy năng lượng sau chỉ vài giờ ngủ.
Nói nhanh và liên tục: Người bệnh có xu hướng nói nhanh, liên tục và thường khó bị ngắt lời.
Tăng khả năng tập trung vào các hoạt động và mục tiêu: Có thể có sự gia tăng sự tập trung và sự theo đuổi nhiệt tình các hoạt động hoặc mục tiêu, đôi khi không thực tế.
Cảm giác tự tin hoặc tự đại quá mức: Người bệnh có thể cảm thấy quá tự tin hoặc tự đánh giá mình cao hơn thực tế.
Tham gia vào các hành vi rủi ro: Bao gồm tiêu tiền hoang phí, quan hệ tình dục không an toàn, lái xe liều lĩnh hoặc tham gia vào các hoạt động nguy hiểm khác mà không cân nhắc hậu quả.

Ngược lại, triệu chứng của giai đoạn trầm cảm trong rối loạn lưỡng cực tương tự như triệu chứng của trầm cảm nặng. Các triệu chứng này bao gồm:

Cảm giác buồn bã, trống rỗng hoặc vô vọng: Đây là triệu chứng chủ đạo, kéo dài và gây khó chịu.
Mất hứng thú hoặc niềm vui trong các hoạt động hàng ngày: Người bệnh không còn cảm thấy vui vẻ hoặc hứng thú với những hoạt động mà họ từng yêu thích.
Thay đổi về cân nặng và khẩu vị: Có thể dẫn đến tăng hoặc giảm cân đáng kể mà không có lý do rõ ràng.
Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều: Các vấn đề về giấc ngủ, bao gồm khó ngủ, thức dậy sớm hoặc ngủ quá nhiều, thường xuyên xuất hiện.
Mệt mỏi hoặc mất năng lượng: Người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng ngay cả khi không làm gì nhiều.
Cảm giác vô giá trị hoặc tội lỗi: Tự ti, cảm giác vô dụng hoặc cảm giác tội lỗi không thích đáng thường xuyên xuất hiện.
Khó tập trung, suy nghĩ hoặc ra quyết định: Sự suy giảm khả năng tập trung, khó khăn trong việc suy nghĩ rõ ràng hoặc ra quyết định.
Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử: Những suy nghĩ về cái chết, mong muốn tự tử hoặc kế hoạch tự tử là triệu chứng nghiêm trọng và cần được can thiệp ngay lập tức.

Rối loạn lưỡng cực là một tình trạng phức tạp và đòi hỏi sự can thiệp y tế chuyên nghiệp để quản lý hiệu quả. Điều trị thường bao gồm sự kết hợp giữa thuốc, liệu pháp tâm lý và các biện pháp hỗ trợ khác để giúp người bệnh duy trì sự ổn định cảm xúc và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Có thể bạn quan tâm: Bác sĩ Dũng Tano và nghệ sỹ Saxophone Trần Mạnh Tuấn

Vì sao người trẻ hay bị rối loạn cảm xúc?

Rất nhiều vấn đề trong cuộc sống hàng ngày có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý của người trẻ. Những vấn đề này có thể bao gồm giao thông, tài chính, nhà ở, tiếp cận thực phẩm và việc chăm sóc con cái. Mỗi yếu tố này, cùng với các thay đổi lớn trong đời, căng thẳng, chấn thương, một số bệnh về thể chất, và tác dụng phụ của một số loại thuốc, đều có thể góp phần gây ra rối loạn tâm trạng. Những rối loạn này ảnh hưởng đến cả nam giới và phụ nữ. Cụ thể như sau:

Áp lực xã hội và cuộc sống hiện đại

Người trẻ thường phải đối mặt với nhiều áp lực từ học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội. Những kỳ vọng cao từ gia đình và xã hội, cùng với sự cạnh tranh khốc liệt trong học tập và công việc, dễ dẫn đến tình trạng căng thẳng và lo âu. Ngoài ra, các yếu tố như giao thông, vấn đề về tiền bạc, nhà ở, và tiếp cận thực phẩm cũng góp phần không nhỏ vào việc gia tăng áp lực này.

Ảnh hưởng của đại dịch COVID-19

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng đại dịch COVID-19 đã gây ra sự gia tăng các chứng rối loạn cảm xúc ở người trẻ. Sự cô lập, việc đóng cửa trường học, và các hạn chế khác đã làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là đối với những người trẻ vốn dựa nhiều vào sự giao lưu xã hội. Khủng hoảng kinh tế và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng cũng góp phần làm tăng áp lực tinh thần lên nhóm đối tượng này.

Sự gia tăng sử dụng mạng xã hội

Việc sử dụng mạng xã hội quá mức có thể gây ra cảm giác tiêu cực và tự ti. Nghiên cứu cho thấy rằng mạng xã hội có mối liên hệ chặt chẽ với các vấn đề sức khỏe tâm thần, bao gồm trầm cảm, lòng tự trọng thấp, lo lắng về ngoại hình và các rối loạn ăn uống. Việc so sánh bản thân với những hình ảnh không thực tế trên mạng xã hội có thể gây ra cảm giác tự ti, dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe tâm thần.

Các yếu tố khác

Các yếu tố khác như những thay đổi lớn trong cuộc sống, căng thẳng, chấn thương, một số bệnh lý về thể chất và các loại thuốc cũng có thể gây ra rối loạn tâm trạng. Những rối loạn này ảnh hưởng đến cả nam và nữ, nhưng nữ giới thường có nguy cơ cao hơn.

Điều trị rối loạn cảm xúc

Việc điều trị rối loạn cảm xúc phụ thuộc vào tình trạng và triệu chứng cụ thể của từng người. Thông thường, phương pháp điều trị bao gồm sự kết hợp giữa thuốc và liệu pháp tâm lý. Ngoài ra, còn có các phương pháp điều trị khác như liệu pháp kích thích não.

Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý, hay còn gọi là liệu pháp nói chuyện, là một phương pháp điều trị quan trọng cho rối loạn cảm xúc. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Giúp người bệnh nhận ra và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực và hành vi gây hại.
Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT): Đặc biệt hiệu quả đối với những người mắc rối loạn lưỡng cực, giúp họ quản lý cảm xúc và phát triển các kỹ năng sống lành mạnh.
Liệu pháp tâm lý động lực học: Tập trung vào việc khám phá các cảm xúc tiềm ẩn và cách chúng ảnh hưởng đến hành vi hiện tại.

Có thể bạn quan tâm: Tập thể dục đều đặn trong quá trình lập kế hoạch mang thai

Sử dụng thuốc

Các loại thuốc điều trị rối loạn cảm xúc bao gồm:

Thuốc chống trầm cảm: Giúp giảm các triệu chứng của trầm cảm, bao gồm cảm giác buồn bã, mất ngủ và suy giảm năng lượng.
Thuốc ổn định tâm trạng: Thường được sử dụng cho rối loạn lưỡng cực để giúp ngăn ngừa các giai đoạn hưng phấn và trầm cảm, giúp ổn định tâm trạng và làm giảm tần suất các cơn thăng giảm cảm xúc.
Thuốc chống loạn thần: Đôi khi được sử dụng cho rối loạn lưỡng cực và các dạng rối loạn cảm xúc khác để kiểm soát các triệu chứng như sự phân liệt, hưng phấn quá mức, hoặc các triệu chứng loạn thần khác.

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là một phần quan trọng trong việc điều trị rối loạn cảm xúc. Các biện pháp bao gồm:

Tập thể dục: Giúp giải phóng endorphin, làm giảm lo lắng và căng thẳng, từ đó giúp cơ thể cảm thấy dễ chịu hơn.
Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ từ 7-9 tiếng mỗi đêm là cần thiết để cơ thể và bộ não được nghỉ ngơi đầy đủ, từ đó giúp xử lý cảm xúc và cải thiện trí nhớ.
Ăn uống lành mạnh: Đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể, từ đó duy trì sức khỏe tổng thể và tinh thần tốt hơn.
Thực hành các bài tập thở và thiền: Giúp bộ não tách biệt khỏi suy nghĩ và quản lý cảm xúc hiệu quả hơn, từ đó giúp cải thiện tâm trạng và sự cảm thụ của mình.

Sử dụng mạng xã hội một cách thông minh

Mọi người có thể giảm thiểu rủi ro lo lắng khi sử dụng mạng xã hội thông minh hơn bằng cách lựa chọn những nội dung tích cực, truyền cảm hứng và tránh xa những nội dung tiêu cực. Điều này có thể giúp cải thiện tâm trạng và tránh được tổn thương khi lướt xem các nền tảng mạng xã hội.

Chăm sóc sức khỏe tâm thần đóng vai trò quan trọng trong việc đối phó với các sự kiện cuộc sống và ngăn ngừa các rối loạn tâm lý. Đặc biệt, người trẻ dễ bị ảnh hưởng bởi áp lực xã hội và cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ các phương pháp điều trị và thay đổi lối sống, họ có thể cải thiện và duy trì sức khỏe tâm thần tốt hơn. Việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế và tạo dựng môi trường sống tích cực sẽ giúp giảm thiểu tác động của rối loạn cảm xúc và nâng cao chất lượng cuộc sống.